Opieka zdrowotna w Polsce składa się z trzech podstawowych szczebli: podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), leczenia specjalistycznego i szpitala. Podstawowa opieka zdrowotna jest pierwszym kontaktem pacjenta z systemem zdrowia i obejmuje lekarzy pierwszego kontaktu, pielęgniarki i położne pracujące w praktykach lekarskich, przychodniach oraz domach pomocy społecznej. Pacjenci mogą skorzystać z POZ bez skierowania, a także uzyskać wizytę domową w przypadku medycznej konieczności. Leczenie specjalistyczne jest drugim szczeblem, do którego pacjenci trafiają na podstawie skierowania od lekarza POZ. Mogą wybrać dowolną poradnię specjalistyczną, z którą NFZ ma umowę. Trzeci szczebel to szpital, do którego pacjenci mogą trafić na podstawie skierowania od lekarza POZ lub specjalisty. Mają prawo wyboru dowolnego szpitala, który ma umowę z NFZ. Wszystkie szczeble opieki zdrowotnej są finansowane z ubezpieczenia zdrowotnego.
Podstawowa opieka zdrowotna (POZ)
Podstawowa opieka zdrowotna (POZ) w Polsce to pierwszy szczebel systemu zdrowia. Pacjenci mają dostęp do lekarzy pierwszego kontaktu (lekarzy rodzinnych), pielęgniarek i położnych pracujących w praktykach lekarskich, przychodniach oraz domach pomocy społecznej. Wizyty w POZ są możliwe bez skierowania. Pacjenci mogą zgłaszać się do lekarza POZ w przypadku choroby, okresowych badań kontrolnych oraz szczepień.
Opieka POZ obejmuje także profilaktyczną opiekę nad dziećmi i młodzieżą w szkole lub przedszkolu. Pacjenci mogą skorzystać z wizyt w przychodni, a w przypadkach uzasadnionych medycznie także z wizyt domowych. Wybór lekarza POZ, pielęgniarki lub położnej odbywa się poprzez złożenie pisemnej deklaracji w wybranej przychodni.
POZ jest dostępna w dni powszednie od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 18.00, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy. W czasie pandemii świadczenia POZ są dostępne przede wszystkim w formie teleporady.
Rolę lekarza pierwszego kontaktu w POZ
Lekarz pierwszego kontaktu, znany również jako lekarz rodzinny, pełni kluczową rolę w podstawowej opiece zdrowotnej. Jest to lekarz ogólny, który zajmuje się diagnostyką i leczeniem różnych schorzeń oraz koordynuje opiekę pacjentów. Lekarz POZ może wystawić skierowanie do poradni specjalistycznej lub szpitala w przypadku potrzeby bardziej zaawansowanych badań czy leczenia. Jest również odpowiedzialny za prowadzenie profilaktyki zdrowotnej i edukację pacjentów w zakresie zdrowego stylu życia.
„Podstawowa opieka zdrowotna jest kluczowym fundamentem systemu opieki zdrowotnej w Polsce. Lekarze pierwszego kontaktu odgrywają niezwykle ważną rolę we wspieraniu i prowadzeniu pacjentów na drodze do zdrowia.” – Dr. Anna Nowak, lekarz rodzinny
Leczenie specjalistyczne i szpital
Leczenie specjalistyczne jest drugim szczeblem opieki zdrowotnej w Polsce. Pacjenci, którym lekarz POZ uzna, że potrzebują leczenia specjalistycznego, otrzymują skierowanie do poradni specjalistycznej. Mogą wybrać dowolną poradnię specjalistyczną, z którą NFZ ma umowę. Skierowanie uprawnia do zapisania się do jednej przychodni, a pacjenci mogą umówić wizytę telefonicznie, mailowo lub osobiście. Skierowanie na leczenie specjalistyczne jest ważne do czasu ustalenia terminu przyjęcia pacjenta.
Lekarz POZ lub specjalista może także skierować pacjenta do szpitala. Pacjenci mają prawo wyboru dowolnego szpitala, który ma umowę z NFZ. W niektórych przypadkach pacjent może się zgłosić do szpitala bez skierowania, np. w przypadku wypadków, zatruć, urazów, porodu, zagrożenia życia lub nagłego pogorszenia się zdrowia. Szpital może odmówić przyjęcia pacjenta w oddziale natychmiast, ale musi zapewnić niezwłoczne przyjęcie w sytuacji nagłego zagrożenia życia lub zdrowia.
